Bijkomende droogtemaatregelen op onbevaarbare waterlopen in provincie Antwerpen

publish date
03.06.2020

Vanaf donderdag 4 juni 2020 word het captatieverbod op onbevaarbare waterlopen binnen de provincie Antwerpen uitgebreid en worden bijkomende maatregelen genomen om water op te stuwen. Wegens de aanhoudende droogte stelt de Antwerpse gouverneur via politiebesluit een uitbreiding van het captatieverbod voor onbevaarbare waterlopen in. Het verbod is nodig ter bescherming van het (grond)watersysteem en de valleigebieden die zeer gevoelig zijn voor de gevolgen van droogte.

Op 8 mei 2020 stelde gouverneur Cathy Berx reeds een captatieverbod in voor 10 ecologisch kwetsbare waterlopen. Op 21 mei 2020 werd dit captatieverbod een eerste keer uitgebreid. Uit peilmetingen, uitgevoerd door provinciale terreincontroleurs en de Vlaamse milieumaatschappij (VMM), blijkt dat de waterpeilen de afgelopen 2 weken verder daalden.
Bij de uitbreiding van het captatieverbod van 4 juni werden ook  minder kwetsbare waterlopen toegevoegd aan het captatieverbod omdat ook daar het drempelpeil is overschreden.

De nasleep van de droogtes van afgelopen jaren laat zich nog duidelijk voelen op verschillende waterlopen in Vlaanderen. Grondwatervoorraden konden zich onvoldoende herstellen tijdens de afgelopen winter waardoor bij afwezigheid van neerslag, peilen en debieten op de waterlopen snel dalen.

Op basis van terreinwaarnemingen wordt vastgesteld dat de toestand van verschillende ecologisch kwetsbare en zeer kwetsbare waterlopen achteruitgaat en verschillende waterlopen dreigen droog te vallen.

Kader voor het instellen van captatieverboden
Om de schade te beperken werd een kader uitgewerkt in samenwerking met alle andere Vlaamse provincies, VMM, ANB en INBO voor het instellen van captatieverboden in ecologisch kwetsbare en zeer kwetsbare waterlopen.

Dit kader is gebaseerd op een kwetsbaarheidskaart waarbij waterlopen worden ingedeeld in ecologisch zeer kwetsbaar, ecologisch kwetsbaar en ecologisch minder kwetsbare waterlopen. Hoe kwetsbaarder de waterloop, des te strengere beschermingsmaatregelen uitgewerkt worden.

De basis voor de bepaling van de zeer kwetsbare waterlopen is o.a. de aanwezigheid van beschermde vissoorten zoals de beekprik, rivierdonderpad en grote modderkruiper. Voor de kwetsbare waterlopen geldt de aanwezigheid van de kleine modderkruiper, de serpeling, kopvoorn en kwabaal.
Het kader maakt ook een onderscheid op basis van het type waterloop. Het is evident dat kleinere waterlopen met een beperkt debiet een grotere impact ondervinden van droogte dan grotere waterlopen.

Op basis van de indeling in ecologische kwetsbaarheid en het type waterloop werden drempels (debiet of waterpeil) bepaald voor het instellen van captatieverboden.

De droogtecommissie stelde in haar advies van 19/05/2020 voor om een captatieverbod in te stellen volgens dit kader voor de beoordeling van de ecologische kwetsbaarheid van oppervlaktewater bij droogte. De Dienst Integraal Waterbeleid heeft de toestand van de Antwerpse waterlopen verder opgevolgd en heeft vastgesteld dat verschillende drempelpeilen en debieten in de afgelopen 2 weken zijn overschreden.

Uitbreiding captatieverbod provincie Antwerpen: overzicht stroomgebieden

Op basis van dit advies besliste Antwerps gouverneur Cathy Berx om het captatieverbod vanaf donderdag 4 juni 2020 uit te breiden voor onderstaande stroomgebieden. Het verbod geldt tot de toestand zich terug normaliseert en wordt opgeheven bij politiebesluit.

Het captatieverbod is van toepassing op gecategoriseerde waterlopen in volgende stroomgebieden: Groot Schijn (gedeeltelijk), Maasbekken, Netebekken (gedeeltelijk), Grote Struisbeek (gedeeltelijk) en Vrouwvliet. Uitzondering geldt voor de onbevaarbare waterlopen in het groen aangegeven op onderstaande kaart zijnde: Molenbeek/Bollaak, De Aa, Grote Nete en Grote Struisbeek. Het captatieverbod is niet van toepassing op bevaarbare waterlopen. Hiervoor gelden wel de richtlijnen van de beheerder, De Vlaamse Waterweg. 

De precieze locatie van de afgebakende stroomgebieden kan u bekijken op deze kaart. De stand van zaken van de captatieverboden en een interactieve kaart zijn te raadplegen op deze website, www.provincieantwerpen.be/waterlopen of de Twitteraccount van de provinciale dienst Integraal Waterbeleid.